Главная / Жамият / ОПВга карши эмлаш: саволларингизга жавоблар

ОПВга карши эмлаш: саволларингизга жавоблар

Октябрь ойида Узбекистонда 9 ёшли кизларнинг одам папиллома вируси (ОПВ)га карши биринчи эмлаши булиб утади. Согликни саклаш вазирлигининг тахминларига биноан, мунтазам эмлаш аёлларда 1100 дан ортик янги бачадон буйни саратони ва хар йили 600 га якин улим холатларини олдини олиш керак.


Якинда «Газета.уз» уз обуначиларидан ОПВ вакциналари хакида саволларини юборишни суради. Биз Согликни саклаш вазирлигининг эмлаш дастури рахбари Дилором Турсунова, Аёллар саломатлиги марказининг гинекологи Мухаббат Ахмедова, Республика онкология маркази онкологи Наргиза Зохидова, педиатр профессор Дилбар Махмудова ва Жахон согликни саклаш ташкилоти ваколатхонасининг иммунизация буйича мутахассиси Камола Сафаевадан ушбу саволларга жавоб беришларини сурадик.

ОПВ нима?

Одам папиллома вируси бутун дунёда жуда кенг таркалган вируслар гурухининг кенг таркалган номидир. 190 дан ортик вирус турлари маълум булиб, улардан камида 13 си саратон ривожланишига олиб келади. ОПВ асосан жинсий алока оркали юкади ва купчилик ОПВ инфекциялари жинсий фаолият бошланганидан куп утмай содир булади.

Инсон ОПВ ташувчиси эканлигини кандай аниклаш мумкин? Бунда кандайдир ташки белгилар борми?

Исон узида ОПВ борлигини билиш факат махсус лаборатория тахлилидан сунг мумкин. Купгина ОПВ инфекциялари аломатлар ёки ташки белгиларни келтириб чикармайди.

Эркаклар ОПВ ташувчиси булишлари мумкинми?

ОПВ эркакларда хам, аёлларда хам энг куп учрайдиган инфекциялардан биридир.

ОПВ эркак ва аёлларда кандай касалликларни кузгатади?

Вирус иккала жинсда хам саратонни келтириб чикаради. Одам папиллома вируси инфекцияси, шунингдек, анус, хикилдок, вулва, кин ва жинсий олатнинг япалок хужайрали саратони холатларининг 20−90 фоизига сабабчидир.

Кам онкоген хавфли ОПВ инфекциялари эркак ва аёлларда аногенитал сугалларни келтириб чикаради. ОПВ-6 ёки 11 турдаги инфекциялар ва аногенитал сугалларнинг ривожланиши уртасидаги уртача вакт эркакларда 11−12 ой ва ёш аёлларда 5−6 ойни ташкил килади. Аногенитал сугалларни даволаш кийин.

ОПВ-6 ва ОПВ-11 шунингдек, кайталанувчи респиратор папилломатоз (РРП) номи билан маълум булган ноёб холатни келтириб чикариши мумкин. Бундай холларда сугаллар хикилдокда ёки нафас олиш йулларининг бошка кисмларида шаклланади. РРП асосан 5 ёшгача булган болаларда ёки 30 ёшли одамдарда кузатилади. Камдан кам холларда генитал ОПВ инфекцияси булган аёллар тугрук пайтида вирусни болага юктириши мумкин. Даволанмаган РРП нафас олиш йулларининг обструкцияси туфайли жиддий муаммога олиб келиши мумкин.

ОПВ дан даволаниш мумкинми?

Купгина ОПВ инфекциялари аломатлар ёки касалликларга олиб келмайди ва уз-узидан утиб кетади. Инфекцияларнинг 90 фоизи икки йил ичида уз-узидан утиб кетади.

Айрим турдаги ОПВли баркарор инфекция (купинча 16 ва 18) саратон олди паталогик холатларининг ривожланишига олиб келиши мумкин. Даволашсиз бу холатлар бачадон буйни саратони ва бошка саратон касаллигига айланиши мумкин.

Бачадон буйни саратони ва унинг ОПВ билан алокаси хакида бизга гапириб беринг.

Бачадон буйни саратони (ББС) аёлларда энг куп таркалган саратонлар орасида туртинчи уринни эгаллайди. Хисоб-китобларга кура, 2018 йилда ривожланаётган мамлакатларда ББСнинг янги холатлари сони 570 мингни ташкил килди (дунёдаги барча янги холатларнинг 84%и). 311 мингга якин аёл бачадон буйни саратонидан вафот этди, ушбу улимларнинг 85 фоиздан купроги кам ва уртача даромадли мамлакатларда содир булди.

Иллюстрация: Жахон согликни саклаш ташкилоти.

Бачадон буйни саратони маълум бир турдаги жинсий йул билан юкадиган ОПВ инфекцияси натижасида ривожланади. 70% холларда бачадон буйни саратонининг сабаби икки хил ОПВ (16 ва 18) хисобланади. 16 ва 18 чи ОПВ турларига карши иммунитетни ташкил этадиган вакциналар ЖССТ томонидан тавсия этилади ва куплаб мамлакатларда фойдаланиш учун тасдикланган.

Бачадон буйни саратонининг белгилари одатда факат саратоннинг ривожланган боскичида намоён булади ва куйидагиларни уз ичига олиши мумкин:

мунтазам булмаган, жинсий алокадан сунг менструаларо ёки гайритабиий вагинал конаш;орка, оёк ёки тосда огриклар;чарчок, вазн йукотиш, иштахани йукотиш;вагина ичидаги нокулайлик ёки ёкимсиз хид билан ажралиши;битта шишган оёк;кейинги боскичларда янада жиддий аломатлар пайдо булиши мумкин.

Бачадон буйни саратонига карши кураш чоралари бирламчи (ОПВга карши эмлаш), иккиламчи (30 ёшдан ошган аёлларда саратон олди касалликларини скрининг килиш ва даволаш), учламчи профилактика (бачадон буйни саратонини диагностикаси ва даволаш) ва паллиатив ёрдамни уз ичига олади.

Бачадон буйни саратонини скрининги касаллик белгилари булмаган ва узларини тулик соглом хис киладиган аёллар орасида саратон олди холати ва саратон касаллигини синаб куришдир. Агар скрининг текшируви саратон олди патологик холатни аникласа, уларни осон даволаш мумкин ва шу билан саратон ривожланишининг олдини олиш мумкин. Скрининг текшируви саратон касаллигини эрта боскичда даволаниш эхтимолини юкори даражада аниклаши мумкин.

Касаллик йиллар давомида ривожланиб боришини хисобга олиб, 30−49 ёшдаги хар бир аёлни хаётида камида бир марта, ёки яхшиси, тез-тез курикдан утказиш тавсия этилади.

Хозирги кунда скрининг уч тури мавжуд:

одатдаги Папаниколау тести ва суюк цитология;сирка кислотаси ёрдамида визуал текшириш (шифокор томонидан амалга оширилади);юкори хавфли ОПВ турлари учун ткшириш.

ОПВни эрта даволаш ушбу мамлакатларда бачадон буйни саратонининг юзага келишини 80 фоизигача олдини олади.

Угил болалар ва эркаклар ОПВга карши эмлатишлари керакми?

Бугунги кунга кадар 11 мамлакат, шу жумладан Австрия, Швейцария ва Италиянинг баъзи худудлари, угил ва киз болаларга ОПВ вакциналарини таклиф килмокда. Аммо ОПВни келтириб чикарадиган энг кенг таркалган касаллик бу бачадон буйни саратони. Шу сабабли, аёлларни ушбу хавфли касалликдан химоя килиш вакцинация дастурларининг асосий максади хисобланади.

Кизларни ОПВдан химоя килиш хам билвосита келажакдаги шерикларини химоя килади. Бундай умумий химоя ёки «жамоавий иммунитет» вирус таркалишининг олдини олишда жуда самарали эканлиги исботланган.

Хар бир мамлакат касалликларнинг огирлиги курсаткичлари ва мавжуд молиявий манбаларга асосланган холда, ОПВга карши кимларни эмлаш кераклигини мустакил равишда хал килади. Агар мамлакат етарли салохиятга ва молиявий имкониятга эга булса, у 14 ёшдан ошган кизлар ва угил болалар учун эмлаш камровини кенгайтириши мумкин.

Узбекистонда кулланиладиган ОПВ вакцинаси хакида гапириб беринг. Ушбу вакцинанинг бошкалардан кандай фарки бор?

Узбекистонда Merck Sharp & Dohme (баъзан MSD ёки Merck деб аталади) томонидан ишлаб чикарилган Гардасил вакцинаси кулланилади. Вакцина 2006 йилда фойдаланиш учун лицензияга эга булган. У Голландияда ишлаб чикарилади ва АКШ, Канада, Австралия, Исроил, Россия, Грузия, Молдова, ЖАР ва бошка 70 дан ортик мамлакатларда кулланилади.

Гардасил вакцинаси тетравалент вакцинадир, яъни у туртта энг хавфли ва кенг таркалган ОПВ турларидан химоя килади — яъни 6, 11, 16 ва 18 турларидан. Вакциналар 9 ёшдан катта аёллар ва эркаклар орасида, саратон олди касалликлари ва юкори хавфли ОПВ турлари туфайли юзага келувчи бачадон буйни, кин ва анус саратонини, хамда ОПВнинг 6 ва 11 турлари билан боглик булган аногенитал сугалларни олдини олиш учун кулланади.

MSD, шунингдек, ОПВга карши кулланувчи «Гардасил 9» вакцинасини ишлаб чикаради. 2014 йилда ушбу вакцина АКШ согликни саклаш вазирлиги кошидаги озик-овкат ва дорилар устидан санитар назорат бошкармаси томонидан тасдикланган. Узбекистонда ушбу турдаги ОПВ вакцинаси хали руйхатдан утмаган.

Вакцинанинг «Церварикс» (Cervarix) номли яна бир тури мавжуд. Вакцина GlaxoSmithKline компанияси томонидан ишлаб чикарилади. 2007 йилда у ушбу вакцинани фойдаланиш учун лицензия олди. Церварикс — бу икки валентли вакцина булиб, у ОПВнинг икки туридан, яъни — 16 ва 18 турларидан химоя килади.

«Гардасил» ва «Церварикс» вакциналари Узбекистонда руйхатга олинган ва ОПВ вирусларининг онкоген турларини олдини олиш ва ушбу турдаги вируслар келтириб чикарадиган бачадон буйни шикастланишларнинг олдини олишда жуда самарали. Вакциналар уларнинг таркибига киритилмаган вирус турларидан узаро химоя килади.

Турт валентли Гардасил вакцинаси генитал сугалллардан кушимча химоя килишини хисобга олиб, ушбу вакцинани Узбекистон миллий эмлаш жадвалига киритиш тугрисида карор кабул килинди.

Ушбу вакцинанинг таркиби кандай? Бу вакцина тирикми?

Гардасил вакцинаси «жонли» эмас. У вирусга ухшаш заррачалардан иборат булиб, вируснинг оксил катламини уз ичига олади ва вируснинг узидан бирон бир генетик материал таркибига кирмаган. Вирусга ухшашлиги сабабли, вакцина иммунитет тизимини рагбатлантиради, бу эса ОПВга карши химоя антитаналарини келтириб чикаради.

Вакцинада иложи борича юкори самарадорликни таъминлаш учун оз микдордаги кушимча моддалар хам мавжуд (организмнинг иммунитет реакциясини кучайтиришга ёрдам берадиган моддалар). Уларга минерал тузлар, сув ва одамлар хаво, озик-овкат ва косметика воситалари (масалан, дезодорантлар) оркали доимий алокада булиб турадиган алюминий сульфат (аччиктош) каби материаллар киради.

Хозирги вактда мавжуд булган ОПВ вакциналарида тиомерсал (тасдикланган ва зарарсиз сакловчи, бошка вакциналарни ишлаб чикаришда ишлатиладиган) ёки таркибида симоб булган бошка моддалар мавжуд эмас.

Нима учун 9 ёшдаги кизларни эмлаш учун танланган? 9 ёшгача булган кизлар ва катта ёшдаги кизларга хам вакцинани эмлаш мумкинми?

Узбекистонда ЖССТ тавсиясига биноан 9 ёшдаги кизларни эмлаш тугрисида карор кабул килинди. 9 ёшгача эмлаш амалга оширилмаслиги керак. Болани ОПВга карши эмлаш учун энг яхши вакт 9 ёшдан 14 ёшгача хисобланади. Ушбу ёшда, эмлаш энг кучли иммунитет реакциясини таъминлайди.

Вакцина факат 9 ёшли кизларга бепул берилади. 2020 йилда 11−14 ёшдаги кизларни бепул эмлаш учун ОПВ вактсинасини олиш буйича музокаралар олиб борилмокда.

Миллий жадвалга ОПВ вакцинасини киритиш барча кизлар учун эмлаш мажбурийлигини англатадими?

Согликни саклаш вазирлиги ОПВ вакциналарини 2015 йилда эмлаш миллий жадвалига киритди. Февраль ойида Согликни саклаш вазирлиги ОПВ билан эмлаш 2019 йил октябрь ойида бошланишини эълон килди.

Вакцинанинг миллий жадвалга киритилганлиги шуни англатадики, давлат тегишли ёшдаги болалар учун согликни саклашнинг бирламчи бугинида бепул сифатли вакциналар мавжудлигини кафолатлайди.

«Давлат хар бир вакцинанинг хавфсизлиги ва самарадорлигининг кафолатидир. Эмлашлар одамларнинг хаётини саклаб колади, соглигини яхшилайди ва болаларнинг ногирон булишининг олдини олади «, деб таъкидлади Согликни саклаш вазирлиги ва ЖССТ ваколатхонаси.

«Бундай эмлаш мажбурий эканлиги маълум касалликнинг олдини олиш учун эмлаш зарурлигини англатади. Согликни саклаш вазирлиги «керак» сузини конун доирасида тушуниши керак «, деб кушимча килди.

Харид килиш ва профилактик эмлашлар давлат бюджети маблаглари хисобидан амалга оширилади ва давлат томонидан кафолатланади. Вакциналарнинг мажбурий камрови Санитария-эпидемиология фаровонлиги агентлиги томонидан назорат килинади.

Ота-оналар ва васийлар ОПВ вакцинаси тугрисидаги гувохномани куришлари мумкинми?

Боланинг ота-онаси ёки васийлари эмлашдан олдин Гардасил вакцинаси сертификати билан танишишлари мумкин. Барча учта ОПВга карши вактсина ЖССТ томонидан сертификатланган.

Ота-оналар ёки васийлар уз кизларини эмлатишни рад этишлари мумкинми?

Узбекистонда фукароларни тиббий муолажаларга, шу жумладан мунтазам эмлашларга мажбурлаш йук. Мажбурлаш Конституция ва фукароларнинг соглигини химоя килиш тугрисидаги конунга зиддир.

«Фукаролар даволовчи шифокорнинг фикрини инобатга олган холда, уларнинг соглиги тугрисида окилона карорлар кабул килишлари керак. Болани кизамикдан химоя килиш бу кизамикка карши эмлаш, кизларни бачадон буйни саратонидан химоя килиш бу ОПВ вактсинасини куллашдир. Агар ота-оналар болаларни эмламасликка карор килсалар, бу хукук улар учун конун томонидан сакланиб колган ва хеч бир тиббиёт ходими эмлашни мажбурий килишга хакли эмас «, — дея таъкидлади Согликни саклаш вазирлигининг вакили.

Агар ота-оналар ва васийлар кизларини мажбурий эмлашдан бош тортсалар, бирон бир хужжатга имзо чекишлари керакми?

Рад этиш сабабини курсатиш керак булиши мумкин.

Ушбу эмловнинг давомийлиги канча?

Биринчи вакцина 2006 йилда киритилгани сабабли, химоя килишнинг тулик муддати хали хам номаълум. Аммо мутахассислар эмланган одамларнинг иммунитетини синчковлик билан урганмокдалар. Янги маълумотлар шуни курсатадики, 12 йилдан ортик вакт олдин эмланган одамлар хали хам улар олган вакцинага киритилган ОПВ турларидан тулик химоя килинган ва шунинг учун хам бачадон буйни саратон олди асоратларидан ва ушбу турдаги ОПВ туфайли келиб чикадиган касалликларнинг ривожланиш хавфидан химоя килинади.

Вакт утиши билан бундай химоя сусайиши хакида хеч кандай далил йук ва куплаб мутахассислар эмлаш бир неча ун йиллар давомида самарали булиб колади деб хисоблашади.

Канчалик тез-тез эмлатиш керак?

ЖССТ тавсияларига кура, баркарор иммунитет пайдо булиши учун 14 ёшгача булган болалар эмлашнинг иккинчи дозасини биринчи эмлашдан олти ой утгач, икки марта ОПВ вакцинасини олишлари керак. 12 ойгача булган дозалар орасидаги интервалга рухсат берилади.

14 ёшдан ошган болалар эмлашнинг уч дозасини олишлари керак. Иккинчи доза биринчи дозадан икки ой утгач, учинчи доза биринчи дозадан олти ой утгач эмланади.

Эмлашдан олдин текширувдан утиш, кандайдир анализларни топшириш керакми?

Соглигида муаммоси булмаган болалар ва катталар ОПВ вакцинасини эмлатишдан олдин тиббий курикдан утишлари шарт эмас. Аммо мамлакатимизнинг санитария нормалари ва коидаларига кура, хар бир бола эмлашдан олдин шифокор томонидан текширилади.

Ушбу вакцинага карши курсатмалар мавжудми?

Хомиладорлик, 9 ёшгача болалар ва кучли аллергик реакция (анафилактик шок) ОПВ вакцинасининг учта мутлак карши курсатмалари хисобланади.

Агар тана харорати 38 даражадан юкори булса, эмлашни кечиктириш керак. Тана хароратининг кутарилиши вактинча карши курсатмадир ва тикланишдан кейин эмлаш тавсия этилади.

Ушбу эмлаш кандай ён таъсирга эга? Вакцинага тананинг салбий реакцияси пайдо булишини нима боглик?

Бошка вакциналар ва дори-дармонлар сингари, ОПВ вакцинаси енгил ён таъсирга олиб келиши мумкин. Энг кенг таркалганлари — бу кизариш, шишиш ёки инъекция жойида огрик. Шунинг учун инъекцияни унг кулли одамларнинг чап кулига, чапакай одамларнинг эса унг кулига эмлаш режалаштирилган.

Баъзи одамлар, шунингдек, эмлашдан кейинги биринчи кун давомида бош огриги, енгил иситма, мускул ёки мушакларда огрик ёки вактинча кунгил айнишни хис киладилар. Ушбу махаллий реакциялар ёки ён таъсир одатда бир кундан ортик давом этади ва зарарсиздир.

Баъзида, ташвиш, стресс ёки укол килиш куркуви туфайли, успирин эмлаш пайтида ёки ундан кейин дархол хушидан кетиши мумкин. Бу купинча болалар ёки ёшлар вакциналарни умумий гурухда, масалан, мактабда олганда руй беради. Ушбу реакция эмлашнинг узи билан эмас, балки стресс ва ташвиш билан боглик.

Хар кандай турдаги вакцинани кабул килган тахминан миллион одамдан бирида кучли аллергик реакция — анафилактик шок юзага келиши мумкин. Шунинг учун, эхтиёт чораси сифатида, вакцинани кабул килган киши эмлашдан кейин 15 минут давомида тиббий назоратда колиши керак. Агар у эмлашдан сунг дархол бош айланиши ёки эшитиш ёки куришнинг бирон бир узгаришини сезса, у тиббий ходимни хабардор килиши керак.

14 ёшдан катта булганлар, жинсий фаолият ва болаларнинг мавжудлиги, менопауза ва ОПВ мавжудлиги ОПВга карши эмлашнинг самарадорлигига кандай таъсир килади?

«Гардасил» вакцинаси ишлаб чикарувчиси 9 ёшдан 45 ёшгача булган одамларда ОПВ вакциналарини куллашни тавсия килади. 9 ёшдан 25 ёшгача булган кизларни эмлайдиган давлатлар мавжуд. Бирок, ЖССТ тавсияси 9 ёшдан 14 ёшгача булган кизларнинг эмлаш ёшини чеклайди.

ОПВ вакциналари жинсий йул билан юкадиган вируснинг энг кенг таркалган ва хавфли турларига каратилган. Улар такдим этадиган химоя эмловнинг бир кисми булган ОПВ турларига карши энг кучли хисобланади.

Одатда, одамлар жинсий фаолият бошланганидан куп утмай, ушбу вируснинг бир ёки бир нечта турини юктиришади. Шунинг учун, эмлашдан фойда олиш учун, жинсий фаолият бошланишидан олдин эмлатиш максадга мувофикдир.

Вакцина ОПВни олдини олиш ва даволаш учун ишлатилади.

9−14 ёшдаги кизлар, аёллар, угил болалар ва эркаклар учун ОПВ вакцинасининг нархи канча?

ОПВ вакциналари факат 9 ёшдаги кизларга бепул. Бошка барча ёш тоифалари, шунингдек угил болалар ва эркаклар хам вакцинани клиникада хатто тулов эвазига ололмайдилар.

Туловли вакцинани эмлаш марказларида олиш мумкин. Бирок, Согликни саклаш вазирлигининг маълумотларига кура, бу йил мамлакатда хусусий эмлаш марказлари ОПВ вакциналарини импорт килмаган. Таккослаш учун, Россия ва Козогистонда ОПВ вакцинаси тахминан 100 долларни ташкил килади.

2020 йилда 11−14 ёшдаги кизларни бепул эмлаш учун ОПВ вакцинасини олиш буйича музокаралар олиб борилмокда.

Согликни саклаш вазирлиги 2020 йилда 10 ёшли кизлар бепул ОПВ вакцинасини ололмаслигини тушунтирмокда, чунки келгуси йили 10 ёшга туладиган кизлар 2019 йилда ОПВ вакцинасини кабул килиши керак эди.

«Бу йил эмлашни утказиб юборган кизлар келажакда уни бепул олишлари мумкин эмас. Катта ёшдаги кизларни эмлаш бир марталик булади. Бу бир марталик акция. 2021 йилда катта ёшдаги кизларни эмлаш учун бошка имконият колмайди «, — дейилади вазирлик хабарида.

Ушбу эмлаш бепуштликка олиб келадими? Кандай тадкикотлар унинг хавфсизлигини тасдиклайди?

ОПВ вакциналари репродуктив функцияга салбий таъсир курсатмаслиги тугрисида ишончли илмий далиллар мавжуд. 2006 йилда биринчи ОПВ вакцинасини лицензиялашдан олдин утказилган клиник тадкикотлар, шунингдек, унинг киритилишидан кейин утказилган мониторинг ва хавфсизлик буйича тадкикотлар ушбу вакцинанинг аёлларнинг репродуктив дисфункциясини келтириб чикармаслигини тасдиклади.

Бундан ташкари, ОПВ вакцинаси бачадон буйни саратон олди шикастланишлари ва бачадон буйни саратонининг олдини олиш оркали репродуктив функцияни химоя килишга ёрдам беради. Хомиладорлик даврида бачадон буйни саратон олди шикастланишларини жаррохлик даволаш боланинг эрта тугилиш ва хомила улимига олиб келиши мумкин, бачадон буйни саратонини даволаш (бачадон буйни ва бачадонни олиб ташлаш, кимётерапия ва / ёки радиация терапияси) аёлни тугиш кобилиятидан махрум килади.

Узбекистонда 2010 йилда Гардасил вакцинаси билан 12−14 ёшдаги 7000 кизни эмлаш амалга оширилди. Бугунги кунда, 2010 йилда эмланган кизларнинг аксарияти аллакачон турмушга чикиб, она булдилар.

График: ЖССТ.

«Согликни саклаш вазирлиги кенг жамоатчиликнинг фикрлари ва истакларига жавобан миллий телевидение оркали бачадон буйни муаммолари буйича ток-шоу курсатувини тайёрлашни суради. Ток-шоуга бу ёш оналарни хам таклиф килишади (съемка 23 сентябрь куни булган) «, — дейилади вазирлик хабарида.

Кизларни ОПВга карши эмлашнинг натижалари кандай булади? ЖССТнинг башоратлари кандай куллаб-кувватланади?

Узбекистонда хар йили 1600 га якин аёл бачадон буйни саратони ташхиси куйилган саратон касаллиги билан руйхатга олинади. Ва мамлакатда йилига 600 га якин аёллар ушбу касалликдан вафот этади. Махсус математик хисоб-китоблар олиб борилди ва Узбекистонда ОПВ вакцинасини муваффакиятли жорий этиш билан йилига 1100 бачадон буйни саратони билан касалланиш ва 585 бачадон буйни саратонидан улиш холатлари олдини олиш кутилмокда.

Агар эмлаш камрови 90% дан кам булмаса, 2050−2060 йилларда Узбекистонда бачадон буйни саратони согликни саклаш муаммоси сифатида чикариб ташланади.

«Албатта, бачадон буйни саратони учун хавф омиллари — бу инсон ёши, яллигланиш касаллиги ва кимёвий канцерогенлардир. Аммо, касаллик таркалиши ва улим даражаси юкори булса, унла касаллик жамоат согликни саклаш муаммоси хисобланади. Агар эмлаш муваффакиятли амалга оширилса, касалликлар сони сезиларли даражада камаяди», — дея тушунтирди Согликни саклаш вазирлиги мутахассислари.

График: ЖССТ.

Кизлар ОПВга карши эмланган мамлакатларда бачадон буйни саратони буйича статистика кандай?

ОПВ вакцинаси ишлатиладиган мамлакатларда ОПВ инфекциясининг таркалиши ва бачадон буйни патологик узгаришлари аник камаяди. Бачадон буйни саратонининг эмлаш билан боглик камайиши якин бир неча йил ичида сезиларли булиши кутилмокда. Бу мамлакатларда, шунингдек, кескин — 90% дан купрок — генитал сугаллар таркалишининг пасайиши кузатилмокда.

ОПВ билан эмлаш ОПВ таркалишини камайтириш нуктаи назаридан аник таъсирга эга. Бачадон буйни шикастланган аёллар сонининг кискариши ва генитал сугал билан огриган эркаклар ва аёллар сонининг кескин камайиши бунинг бевосита далилидир.

ОПВ таркалиши камайган барча холатларда, кейинги бир неча йил ёки ун йилликлар давомида бачадон буйни саратони ва ОПВ билан боглик бошка саратон касаллиги камаяди.

Бугунги кунга кадар утказилган тадкикотлар Гардасил вакцинасининг юкори самарали эканлигини курсатди. Австралия, Бельгия, Швеция, Шотландия, Буюк Британия, АКШ ва Янги Зеландияда утказилган тадкикотлар ОПВ инфекцияси ва генитал сугаллар билан касалланган успирин кизлар ва аёллар сони 90 фоизга камайганлигини курсатди.

График: Жахон согликни саклаш ташкилоти.

Кейинчалик, бир гурух эмланган шахслар бачадон буйни саратони текширувидан утишни бошлашганда, бачадон буйни патологик узгаришлар холлари камайиши янада аникрок булди. Масалан, 2007 ва 2008 йилларда ОПВ вакцинаси жорий этилган Австралия ва Данияда, мос равишда эмлаш дастурлари юкори камров курсаткичларига эришган булса, тадкикотлар шуни курсатдики, даволанишсиз катта эхтимол билан саратонга олиб келувчи юкори даражадаги бачадон буйни патологик узгаришлари 80% га камайган.

Хозирги кунда, 12 йиллик фойдаланиш ва 270 миллион дозани куллашдан сунг, ОПВга карши эмлаш бачадон буйни саратонига олиб келадиган сурункали инфекцияларнинг олдини олиш учун жуда самарали эканлиги хакида етарли далиллар мавжуд.

Кейинги йилларда бачадон буйни саратонининг камайиши кутилмокда, чунки усмирлик даврида эмланган кизларнинг биринчи гурухи бачадон буйни саратони бошланадиган ёшга этади.

Баъзи одамлар ушбу эмлашга салбий муносабатда булишади. Уларнинг муносабати нимага асосланган?

Вакциналарга салбий муносабатнинг асосий сабаби тулик ва ишончли маълумотларнинг йуклиги. «Жахон согликни саклаш ташкилоти вакцинация хакидаги шубхаларни 2019 йилда дунё ахолиси соглигига тахдид соладиган унта хавф-хатарлардан бири деб эълон килди», деди Согликни саклаш вазирлиги.

Вазирлик бу йил эмлашга багишланган веб сайтини янгилади. Унда узбек ва рус тилларида эмлашга оид ишончли материаллар мавжуд. ОПВ вакцинасига алохида эътибор берилди.

Согликни саклаш вазирлиги, Узбекистонда фармацевтика тизими жуда жиддий ишламокда, деб даъво килмокда. Барча дориларнинг, шу жумладан вакциналарнинг хавфсизлиги мониторинги Дори воситалари, тиббиёт буюмлари ва тиббий жихозларни стандартлаштириш ва давлат экспертизаси маркази томонидан амалга оширилади. Уларнинг давлат руйхатидан утказилиши, сифат назорати, стандартлаштириш ва сертификатлаш Согликни саклаш вазирлиги хузуридаги Фармацевтика саноатини ривожлантириш агентлиги томонидан амалга оширилади.

«Гардасил», Гардасил 9″ ва «Церварикс» бу кунгача тасдикланган энг хавфсиз ва самарали вакциналар каторига киради. Хар бир ОПВ вакцинаси кенг кулланилиши тасдиклангунга кадар клиник синовларда хавфсизлик ва самарадорлик учун синчковлик билан текширилган. Бундан ташкари, вакциналар жорий килинганидан бери доимий мониторинг олиб борилмокда. Бугунги кунга кадар 92 мамлакатда 270 миллион дозада ОПВ вакциналари куллангандан сунг, улар жуда яхши хавфсизлик профилини курсатмокда.

ЖССТ вакциналар хавфсизлиги буйича глобал маслахат кумитаси (ГАCВС) мунтазам равишда бутун дунё буйлаб утказилган тадкикотлар натижасида тупланган ОПВ вакциналарининг хавфсизлиги тугрисидаги илмий далилларни куриб чикади. Эмлашдан кейин эмлаш билан боглик хар кандай жиддий холатлар текширилади. Бундай холларда, кумита вакцинани киритишдан олдин ва ундан кейин бундай куринишлар канчалик тез-тез кузатилганига эътибор каратади.

2016 йил январь ойида кумита мавжуд маълумотлар ОПВ вакциналарини куллаш хавфсизлик буйича ташвиш тугдирмайди деган хулосага келди. Европа дори воситалари буйича агентлиги хам мустакил бахолаш утказди ва вакциналар хавфсиз ва самарали деган хулосага келди.

Хаккимизда

Яна маълумот

Juma-muborak-uz

Жума билан табриклаш мумкинми – ёкми ? Аник жавоби!

100200300