Khitoy birinchi Iqtisodiyot dunyoga!

Bir necha hafta oldin Khitoy aksiyalari so’nggi olti oy ichida dunyodagi eng yakhshi ko’rsatkichlarga erishdi, chunki sarmoyadorlar pandemiya cheklovlari olib tashlanganidan keyin mamlakatning iqtisodiy tiklanishiga pul tika boshladi.

Ammo 18 aprel — Khitoy birinchi chorakdagi iqtisodiy ishlab chiqarish ko’rsatkichlarini elon qilganidan beri, butun dunyo bo’ylab Khitoy kompaniyalarining aksiyalari takhminan 540 milliard dollar qiymatini yo’qotdi.

Sarmoyadorlar mamlakatdagi iqtisodiy noaniqlik, ortib borayotgan geosiyosiy keskinliklar va Pekinning khalqaro konsalting firmalariga nisbatan tazyiqlari fonida Khitoyga investisiyalarini qisqartirdi.

Nasdaq Golden Dragon China Indekh 18 apreldan beri 5 foizdan ko’proq yo’qotdi. Gonkongning Hang Seng (HSI) indeksi ham 5 foizga pasaydi. SHankhay kompozit indeksi va SHenzhen komponent indeksi mos ravishda 3 foiz va 6,5 foizga tushdi. Khuddi shu davrda Nasdaq Komposite 4 foizga oshdi.

Bu jarayon faqat qimmatli qog’ozlar bilan cheklanmaydi. Investorlar kayfiyatining barometri bo’lgan Khitoy yuani o’tgan oyda 2 foizdan oshdi. 17 may kuni offshor savdoda yuan AQSH dollariga nisbatan ettidan pastga tushdi va bu yil birinchi marta asosiy darajani buzdi. Valyuta 19 iyun kuni yanada zaiflashdi va deyarli olti oy ichida eng past darajaga tushib ketdi.

Investorlar ikki asosiy sababga ko’ra Khitoyga shubha bilan qaramoqda. Birinchidan, pandemiyadan so’ng iqtisodiy tiklanish barqaror bo’lmadi. Ikkinchidan, mamlakatning investisiya qobiliyati savol ostida, — dedi Gonkongda joylashgan Kaiyuan Kapital bosh investisiya direktori Brok Silvers geosiyosiy va Khitoy siyosatidagi khavotirlarga ishora qilib.

AQSH va Khitoy o’rtasidagi munosabatlar so’nggi bir necha oy ichida tobora keskinlashib bormoqda. Vashington Khitoyning asosiy sanoatiga, jumladan chip ishlab chiqarishga qarshi sanksiyalarni kuchaytirdi. Pekin khorijiy kompaniyalarga nisbatan ishonchsizlik kuchayib borayotganini ko’rsatib, khalqaro konsultasiyalarni taqib qilmoqda va o’tgan oydan boshlab mamlakatning aksil-josuslik qonunini kengaytirmoqda.

Afsuski, yigirma yillik o’zaro manfaatlardan so’ng, Khitoy va AQSH o’rtasida global keskinlik kuchaydi, — dedi Nyu-Yorkda joylashgan PineBridge Investments aktivlarni boshqarish kompaniyasining ko’p aktivlar bo’yicha global rahbari Maykl Kelli.

Iqtisodiyotning tiklanishi

Oktyabr oyining okhirida Khitoy qimmatli qog’ozlari mamlakat o’zining nol-KOVID siyosatidan voz kechishi kutilayotganida, keskin ko’tarilishni boshladi. Dekabr oyi boshida Pekin qattiq cheklovlardan voz kechdi, bu esa iqtisodiy faollikning tez tiklanishiga olib keldi.

Ammo birinchi chorakda istemolga asoslangan 4,5 foiz o’sishga qaramay, so’nggi iqtisodiy malumotlar dunyodagi ikkinchi yirik iqtisodiyotning “notekis tiklanayotganiga” ishora qilmoqda.

16 may kuni Khitoy aprel oyi uchun iqtisodiy malumotlar to’plamini elon qildi. Bu hisobotdagi ko’rsatkichlar esa investorlarni khavotirga solgani aytilmoqda.

Nomura va Barklay malumotlar elon qilinganidan keyin o’z prognozlarini mos ravishda 5,5 foiz va 5,3 foizgacha tushirdi. Ammo UBS va Goldman Sachs o’zlarining o’sish prognozlarini saqlab qoldi — bu yil uchun 5,7 foiz va 6 foiz.

Aprel oyida mamlakatda istemol narkhlari indeksi atigi 0,1 foizga o’sdi. Bu ikki yildan ortiq vaqtdagi eng past o’sish suratidir.

Zavod narkhlarini o’lchaydigan ishlab chiqaruvchilarning narkh indeksi 3,6 foizga kamaydi. Bu uch yil ichida eng katta qisqarish bo’ldi va deflyasiya khavfi yuzaga kelganini takidladi.

Aprel oyida Khitoy importi 7,9 foizga kamaydi. Bu esa zaif ichki talab belgilarini kuchaytirdi. Bandlikka kelsak, 16 yoshdan 24 yoshgacha bo’lgan aholining ishsizlik darajasi aprel oyida rekord darajadagi 20,4 foizni tashkil etdi.

Khitoy iqtisodning asosiy haydovchisi bo’lgan “to’khtovsiz” ko’chmas mulk sektori mamalakat uchun katta tashvish bo’lib qolmoqda, — dedi Silvers.

Malumotlarga ko’ra, so’nggi bir necha o’n yilliklarda ushbu sektor Khitoy yalpi ichki mahsulotining 30 foizini tashkil etgan.

17 aprel kuni mamlakat Milliy statistika byurosi yangi uylar narkhi mart oyidagi 0.4 foizdan keyin aprel oyida atigi 0.3 foizga ko’tarilganini malum qildi. Bu esa pandemiya cheklovlari tugagandan so’ng susaygan talab yanada tushib ketishi mumkinligini ko’rsatmoqda.

Fevraldan oldin uy-joy narkhlari takhminan 18 oy davomidagi tarikhiy pasayishda edi.

“Ayg’oqchiga qarshi kurash”

O’tgan davrda, kompaniyalar rahbarlari chet el sarmoyasini qaytarishga intilgan bo’lsa ham, konsalting va tegishli tekshiruv firmalariga qarshi kampaniya ishbilarmonlarni asabiylashtirdi.

O’tgan oy Pekin o’zining aksil-josuslik qonunini yangiladi, bu esa josuslik deb hisoblanishi mumkin bo’lgan faoliyatlar ro’ykhatini kengaytirdi. Masalan, so’nggi bir necha oy ichida rasmiylar Kapvision, Bain & Kompany va Mintz Grup kabi konsalting kompaniyalarida bir qator reydlar o’tkazdi.

Ular SHankhay va Nyu-Yorkda joylashgan Kapvision kompaniyasini makhfiy harbiy malumotlarni khorijiy kuchlarga oshkor qilishga yordam berishda aybladi.

Rasmiylar, shuningdek, konsalting sanoati josuslik uchun ishlatilganmi yoki yo’qmi, butun mamlakat bo’ylab tergov o’tkazilishini elon qildi.

Pekinning mahalliy va biznes malumotlaridan chet el ogoh bo’lishini qisqartirish bo’yicha harakatlari Khitoyga aksiyadorlik investisiyalarini jalb qilishni yanada qiyinlashtiradi, — dedi Osiyo jamiyati siyosati institutining Khitoyni tahlil qilish markazi khodimi Neil Tomas.

Unga ko’ra, iqtisodiy siyosatni ishlab chiqishda milliy khavfsizlikka etibor kuchayishi Si Szinpinning rahbariyati chet el firmalarining Khitoyda biznes yuritishini qiyinlashtiradigan siyosiy khavflarni qanday yaratayotganiga khos misoldir.

Jamg’arma menejerlari va tahlilchilarning takidlashicha, taqiblar khorijiy investor uchun odatda qaror qabul qilishda ishtirok etadigan Khitoy kompaniyalari haqida muntazam malumot olishni ancha qiyinlashtiradi.

SHu bilan birga, Pekin Khitoyning bazi malumot manbalariga, masalan, asosiy moliyaviy malumotlarni taqdim etadigan bazasiga chet elda kirishni cheklab qo’ydi.

Yopilayotgan bozorlar

Khitoydagi bazi fondlar va tadqiqot firmalari o’z filiallarining mamlakatdagi faoliyatini tugatmoqda.

OAV khabarlariga ko’ra, AQSHning tekhnologiyaga yo’naltirilgan tadqiqot va konsultasiya firmasi Forrester Research khitoylik tahlilchilarning aksariyatini ishdan bo’shatishni rejalashtirmoqda.

Forrester global qayta qurishning bir qismi sifatida Khitoydagi ofisini yopayotganini aytdi.

Beqaror iqtisod bilan bir qatorda khizmatlarimizni doimiy yangilab borishimiz o’zgarishlarning asosiy omillari, — dedi kompaniya matbuot kotibi.

Kompaniyaning Khitoydagi biznesi hajmi uning global daromadiga nisbatan u qadar “katta emas” va u o’zining global tadqiqot guruhi orqali Khitoydagi mijozlariga khizmat ko’rsatishda davom etadi.

SHuningdek, dunyodagi eng yirik pensiya jamg’armalaridan biri bo’lgan Ontario Teachers Pension Plan hamGonkongda joylashgan Khitoyning kapital sarmoyasi guruhini yopdi.

Endilikda Osiyoda joylashgan mamlakatlarga yo’naltirilgan zakhiralarni yig’ish guruhlari yopildi. Buning natijasida besh nafar hamkasbimiz Gonkongdagi ofisimizni tark etadi, — deydi Pensiya jamg’armasi vakili Den Madj.

SHunday bo’lsa ham, bazi investorlarning khitoyliklar bilan aloqalar yana o’z holiga qaytishiga ishonchi komil.

Khitoy fond bozorida katta tuzatishlar sodir bo’lganiga shubha yo’q bo’lsa-da, yodda tutish kerakki, bu mamlakat oktyabr oyidagi eng past ko’rsatkichlardan so’ng ham eng yirik fond bozorlarida etakchilik qilgan, — dedi PineBridge Investmentsdan Kelli.

Uning qo’shimcha qilishicha, G’arb iqtisodlarida qanchalik ko’p “yoriqlar” paydo bo’lsa, shunchalik ko’p global investorlar Khitoy aktivlariga pul qo’yishi kerak bo’ladi.