Muhammad paygambar (s.a.v) tarikhi uzbek tilida

Haqiqati Muhammadiyaga yaqinlasha olish aqldan ziyoda paygambarimizning davosi va shakhsiga kungil quyish bilan amalga oshadi. U zot (s.a.v)ning nuroniylligi sevganlarining nazarida butun dunyolarni chetga surgan, uning eng kichik orzusiga ham kungillar:
“Otam va onamga fido bulsin, yo rasululloh”, deya javvob berar edi.
Alloh Rasuli (s.a.v) uzlariga kungil quyadiganlarning qiyomatga qadar davom etishini quyidagi hadislarida bildirganlar:
“Mendan keyin ummatimdan meni bir marta kurish uchun uy ahlini va molu mulkini fido qilishga hozir turadigan necha insonlar tugilajakdir”.
Parvardigorimiz biz ojiz bandalarini ham bu ha-disda ifodalangan kishilar safiga qushsin, omin!
Nasroniy oilada tugilgan keyinchalik Islom dinigga kirib, Yamon Dada ismini olgan yaqin utmishning mungli shoirining ushbu sherlarini uqib kuraylik:

“Suvsiz qolib, yongan chullarda jon bersam alam qilmas,
YOnartoglar yonar bagrimda ummonlar ham nam qilmas,
Olovlar yogib kuklardan erga tushsa sezmayman,
Jamolingla faroh-haq etki, yondim, yo Rasululloh!

Ne davlatdir, kuz yumib, ishqingda jon berish,
Nasib bulmasmi sultonim dargohingda jon berish,
Sunarkan kuzlarim oson bulur ohingda jon berish,
Jamolingla faroh-haq etki, yondim, yo Rasululloh!

Buyin egdim, parishonim, dardimning davosi sen uzing
Labim qovuruldi olovda chorasi sen uzing,
Kunglim ne murod istarsa oshnosi sen uzing,
Jamolingla faroh-haq etki, yondim, yo Rasululloh!

Paygambar (s.a.v)ni u kishining sahobalari shu qadar sevar edilarki, bu sevgini izoh qilishning imkoni yuqdir. Bunday sevgi faqat ilohiy muhabbat va fayz bilangina amalga oshishi mumkindir.
Dinor ugillari qabilasidan erini, otasi va ukasinni Uhud janggida shahid bergan ayolning paygambarimiz (s.a.v)ga bulgan muhabbati bunga bir urnakdir. Sahobalar yaqinlarining ulim khabarini aytish va unga tasalli berish uchun kelganlarida ayol ilk ularoq:
“Rasululloh sog-salomatmilar?”, deb suradi. Keyin:
“Menga u kishini kursatinglar”, deb nido qildi.
Rasululloh (s.a.v)ni kurgandan keyin esa:
“Uzingga shukr, ey Allohim! Agar men paygambar (s.a.v)ni sog-salomat kurmaganimda edi bu hayotda hech bir narsa menga tasalli bera olmasdi”, dedi.
Bunday jushqin muhabbatni hadisi shariflarni rivvoyat qilish jarayonida ham kurishimiz mumkin. Sahobai kirom hazrati paygambar (s.a.v)dan bir hadis rivoyat qilar ekanlar bilmasdan khato qilib quyishlaridan va yanglishni paygambar (s.a.v)ga nisbat berishdan qurqib yuzlari sargayar va oyoqlari titrar edilar. Massalan, Abdulloh ibn Masud: “Qaala Rasulluoh”, degganda mudhish titroq ichida qolardi. Shuning uchun ham sahobalar kupgina rivoyatlarida “Shunday yoki shu kabi, shunga yaqin, shu shaklda” ifodalarini qullanar edillar.
Chunki u zot (s.a.v) shunday paygambar edilarkki, kesilgan khurmo darakhtining ustiga chiqib khutba uqiganlarida darakht tanasidan “yoshlar” oqdi. Ummati suvsiz qolganida barmoqlaridan mujizaviy shaklda suv oqdi. Tahorat olgan suv meshidan suv ichgan khastalar shifo topdilar. Dasturkhonida utirganlar luqmaning tasbehlarini eshitdilar.
Qiyomatda mahshar imomi u zot paygambar (s.a.v)dir. Gunohkorlar uchun shafoat egasi bulgan ham paygambar (s.a.v)dir.
Ruhiy taraqqiyot muhabbat bilan amalga oshadi. Faqat buyuk tog kabi bulgan bu ishq asosining ayni buyuyuklikda chohi ham bordir. Bu nafrat… bu ikkisi bir orada… biz nafrat qilgan narsamizning muqobiliga muhabbat quyishga emas, asl muhabbat quygan narsamiznning ziddidan nafrat qilishga mukallafmiz. Chunki muhabbat avvaldir va ung qanotdir. Nafrat keyindadir va chap qanotdir. Musulmon kishining shakhsi esa mana shu ikki qanot bilan uchgan qush kabidir.
Borliq Nuriga muhabbatimiz va uning ziddiga naffratimiz buning timsolidir.
Eskidan muhrlarga bayt yozdirish odati bor edi. Bazmmi olam Volida Sulton Janobi Haqning bu olamni Muhammad nuri uchun yaratganini ifodalash maqsadida uz muhriga quyidagi satrlarni yozdirgandi:
Muhabbatdan Muhammad buldi hosil,
Muhammadsiz muhabbatdan ne hosil?
Sunggi davrning buyuk mashoyikhlaridan Manamana shahid tushgan Asad Arbiliyning ushbu misralari ham qalbida paygambar (s.a.v)ga bulgan buyuk muhabbatini ifodalaydi:
Tajallai jamolingdan habibim navbahor otash,
Gul otash, bulbul otash, sunbul otash, haq va khor otash
(Habibim, sizning guzalligingizning namoyon bulishshi tufayli sizga oshiq bulgan bahor, gul, bulbul, sumbbul, tuproq va tikanlar ishq otashida yondilar)
Shuoi oftobingdir yoqqan bil jumla ushoqni,
Dil otash, siyna otash, hamdu chashmi ashqbor otash
(Butun oshiqlarni yondirgan u muborak yuzing qu-yoshining nuridir. U tufayli kungil, yurak, ikki kuz ishqing bilan yondilar)
Na mumkin buncha otash bilan shahidi ishqni yuvmoq,
Jasad otash, kafan otash, ham obi khushguvor otash.
(Bu qadar olov bilan ishq shahidlarini yuvish mumkkinmi? Jasad, kafan, shahidlar yuviladigan gul suvi ham bu olovda yondilar)
Shoir Fuzuliy ham mashhur Suv Qasidasida bu ishq olovida yonishni shunday tariflagandi:
Sochma ey kuz ashkdan kunglimdagi utlarga suv,
Ki bu dengli tutashgan utlarga qilmas chora suv.
(Ey kuzlar, Allohning Rasuliga bulgan muhabbat tuffayli kunglimda tutashgan olovlarga suv tukmang. Chunkki bu ishqning olovini suv bilan uchira olmassiz)
Ob gundir gunbadi davvor rangi bilmazam,
YO muhit ulmish kuzimdan gunbadi duvvaro suv.
(Kuzlarim bu ishqdan shu qadar yosh tukmoqdaki, tepamdda aylangan moviy kubba suv rangida kurinmoqda. YOki kuzlarimdan tukilgan yoshlar samoga rang bermoqdami?)
Suvga ursin bogbon suvzarni zahmat chekmasin,
Bir gul ochilmas yuzing dek versa ming gulzora suv.
(Bogbon bogni suvlash uchun bekorga urinmasin. Zero, ming bogni suvlaganda ham yuzingiz kabi bir gulning ochilishi imkonsizdir)
Dast basu orzusi bilan ulirsam dustlar,
Kuza aylang tuprogim bering onunla yora suv.
(Ey dustlar, u zot (s.a.v) qulini upish orzusi bilan ulsam, tuprogimdan bir kuza yasangki, u oliy zot bu kuzzadan suv ichganda uning shafoati menga nasib bulsin)
Haq payiga etamdir umrlardir mutassil,
Boshini toshdan toshga urib kezar ovora suv.
(U zotning oyoqlari tekkan muborak erlarga etay deb, suvlar umr buyi toshlar orasida ovoradirlar).

Islom tarikhining sahobalar davridan keyin eng muhtasham qismini tashkil qilgan Usmonli davlatidda podshohdan chuponga qadar paygambar (s.a.v) sevgisi bilan yonar edilar. Bu davlat podshohlari rasulullohga sonsiz salovat keltirish bilan birga u zot (s.a.v)ning nomlari uqilganda qullarini yuraklari ustiga quyish, muborak mavlud kunlari esga olinganda urinlaridan turib, tazim qilish kabi amallarni bir odat holiga keltirgandilar. Usmonli podshohlari Madinai Munnavvaradan maktub kelganda urinlaridan turib tahorat qilishar, keyin maktubni qullariga olishardi.
Shuningdek, Usmonlilarning Masjidi Nabaviynni tamir qilish asnosida avval tahorat olib, keyin rasulullohning ruhlarini bezovta qilmaslik uchun bolgalariga latta urab ishga boshlashlari misli kurilmmagan odob va akhloq namunasidir.
Usmonlilar davrida Madinai Munavvaraga yaqinlashgan karvondagi insonlar shaharga kirishdan oldin tukhtab, uzlarini muborak shaharning havosidan olishga shaylashar, keyin shaharga kirib rasulloh (s.a.v)ni ziyorat qilishardi. Qaytishda esa shifo va tabburruk ularoq muqaddas shaharning tuprogidan olib qaytar edilar.
Shuningdek, Madinai Munavvarni qurishga uzlarini mukallaf deb bilgan Usmonli podshohlari aravalari Madinai Munavvaraga yaqinlashganda otlaridan tushib, shaharga piyoda kirar edilar.
Usmonli podshohlari boshlariga uragan sallalarrining uchi supurgi shaklida ekanligining mohiyatini bilganlar topiladimi, ajabo? Bu bilan Haramayni Sharrifunning supuruvchisi ekanliklarini ifoda qilishar va Haramaynni supurib tozalagan kishilarning maoshllarini uz boyliklaridan berar edilar.
Jahon Imperatori YOvuz Sulton Khon uzini paygambar (s.a.v) shakhsiyatlarining haqiqatiga etishishiga vasila buladigan bir valini dunyodagi butun darajalardan yuqori quyib:
Podishohi olam bulish bir quruq gavgo emish,
Bir valiga dust bulish jumladan alo emish,
deya Alloh va rusulining dustlariga yaqinlashishning ahamiyatini takidlagan edilar.
Hazrati Oyisha (r.a) paygambar (s.a.v)ning nurli siymolarini quyidagicha tariflar edi:
“Zulayhoni ayblab Yusufni kurgandan keyin uning ishqida qullarini kesganlar, Uning muborak yuzlarini kurganlarida yuraklarini parchalagan bulurlardi”.
Hadis olimi, mujtahid Imom Navaviy hazratlari Rusullohga ruhan shu qadar yaqinlashgan edilarki, paygambar (s.a.v) tarvuzni pichoq bilan kesib eganlarmmi yoki erga urib yorib eganlarimi, buni bilmagani uchun umr buyi tarvuz emay utgandilar.
Urta Osiyodan Balqonlarga qadar Islom dinining nurini va fayzini kungillarda yashnatgan buyuk valiy Sayyid Ahmad Yassaviy 63 yoshga kirganlaridan keyin uzlariga tamsiliy qabr qazdirib:
“Menga bu yoshdan keyin tuproq ustida yashashning kerragi yuq”, deya hayotini paygambar (s.a.v)ning hayotiga ukhshshatish uchun qolgan umrini tuproq ostiga utkazgandi.
Imom Molik (r.a) paygambar (s.a.v)ga hurmat yuzas
sidan Madinai Munavvarada ulov minmay, yalangoyoq holda piyoda yurar edilar. Uzidan hadisi sharif haqida savol suragani mehmonlar kelganlarida avval tahorat qilib, sallalarini urar, qul-yuzlariga muattar hidli narsalar surib, baland joyga chiqib utirar va shu tarzdda mehmonlarni qabul qilar edilar. Uzini Alloh Rasullining ruhoniyatga hozirlar va U zotning muborak suzllarini aytish uchun sung darajada odobga rioya qilardi. Ravzoda imomlik qilganlarida past ovoz bilan gapirar, usha davr khalifasi Abu Jafar Mansur baland ovozda gapirganida:
“Ey Khalifa, bu makonda baland ovoz bilan gapirmmang! Allohning paygambar huzurida baland ovoz bilan gapirmaslik haqidagi ogohlantirishi sizdan fazilatliroq bulgan sahobalar uchun nozil bulgandi”
Shuningdek, Imom Molik hazratlari uzlariga zulm qilgan Madina voliysining haqqini halol qilib:
“Rusullohning nevaralari bulgan bu zotdan Mahsharda davochi bulishdan uyalaman”, degan edilar.
Shoir Nabiy haj yulchiligida karvon Madinai Munnavvaraga yaqinlashganda bir qumondonning gaflat billan oyogini Madinai Munavvaraga qaratib ukhlayotganini kurib, juda khafa buladi. Buyuk afsus bilan ushbu satrrlarni yozish orqali uzining rusullohga muhabbatini bayon qiladi:
Sokin tarki odobdan quyi mahbubi Khudodir bu,
Nazargohi ilohiydir, maqomi Mustafodir bu.
(Janobi Haqning nazargohi va paygambar Muhammad Mustafo (s.a.v)ning maqomi va yurti bulgan bu joyda
odobsizlik qilmang)
Murodi odob sharti bilan kir Nabiy bu dargohga,
Mefati Qudsiyondir, buzargohi anbiyodir bu.
(Ey Nabiy, bu joyga odob bilan kiring. Bu er atroffida farishtalar parvona bulgan va paygambarlarning ostonasini upgan muborak bir makondir)
Shoirning yuragidan tukilgan bu samimiy satrlargga javoban rasullohning mujizaviy ishorati bilan Ravzo muazzinlari bomdod namozi azonidan keyin bu satrlarni minoralardan uqiydilar. Rasullohning bu iltifoti shoir Nabiyga shu qadar tasir qiladiki, kuzllarida yosh bilan muborak shaharga qadam bosadi…
Jamodat (jonsiz borliqlar) ham paygambar (s.a.v)ga hurmat va izzat kursatar edilar. Hazrati Ali (r.a)dan shunday rivoyat qilinadi:
“Makkada paygambar (s.a.v) bilan aylanib yurar edik. Bir kun birga Makkadan tashqariga chiqdik. YOnlaridan utar ekanmiz har tosh va darakht paygambar (s.a.v)ga:
“Assalotu vassalomu alayka yo Rasululloh”, deya sallom berar edilar”.
Sulaymon Chalobiy ham:
“Bir ajab nurki, quyosh parvonasi…” misrasi orqali quyoshning ham u zot atrofida parvona ekanligini ifoddalaydi.
Rasullohning merojga kutarilishi tufayli samovviy olamdagilarning shavq va hayajonini shoir Kamol Adib Qurqchi ugli shunday ifodalaydi:
Shami merojda siymosini sayratdi deya,
Qopanir erlarga kuk sajdai shukron ularoq…
(Merojda rasullohning siymosini tamosha qilib olgan fayzi tufayli u zotning shonini uluglash maqsadida kuk yuzi uning qadamlari tekkan erga sajda qiladi)
Jon otar har kecha Ruhul-Quddus ihromga kirib,
Harasmi muhtaramning kuyina mehmon ularoq…
(Hazrati Jabroil paygambar (s.a.v)ning huzurlariga kirish uchun har kecha hayajon bilan ihromga kiradi)
Bir kurgan yana bir marta kursam deya Alloh, Alloh,
Shoshirir aqlini ruhsorini hayron ularoq…
(Hazrati paygambarni bir kurganlar u zotning gul yuziga hayron qolib aqlini yuqotadilar. “Alloh, Alloh”, deya yana bir marta kurishni hayajon bilan kuttadilar)
Paygambar (s.a.v) yaratilishdagi mejoziy muhabbatlarni taraqqiy qildirish orqali ilohiy muhabbat namoyon buladigan bir oliy chuqqidir. Muhaqqaqqi, musulmonlar paygambar (s.a.v) qarshisida ilohiy tuygularga garq bular ekanlar, ruhlari u zotning ruhoniyati bilan qushilish, u zotning muhabbatidan hissa olish yuliga kiradilar.
Hazrati Mavlono:
“Ikki dunyo bir kungil uchun yaratilgandir. “Sen bulmaganingda, sen bulmaganingda bu dunyoni yaratmas edim”, ifodasining manosini tushuning, ey insonllar, degan edi.