Khoja-Ahror Vali ansambli

Khoja Ahror vali ansambli — Samarqand shahridagi tarikhiy-madaniy majmua bo’lib, u Khoja Ahror nomi bilan mashhur bo’lgan mashhur so’fiy shaykhi va manaviyat peshvosi Nosiriddin Ubaydalloh sharafiga qurilgan. Ansambl tarkibiga Nodir devon-begi madrasasi, Khoja Ahror masjidi, Khoja Ahror qabri va boshqa memorchilikning turli davr va uslublarini aks ettiruvchi binolar kiradi. Kho’ja Ahror Valiy ansambli O’rta Osiyo musulmonlari uchun eng hurmatli maskanlardan biri bo’lib, ko’plab sayyohlar va tadqiqotchilarni o’ziga jalb qiladi.

Kho’ja-Ahror Vali madrasasi surati (2023-yil, avgust)

Khoja Ahror Valiy ansambli 15-asrda, Khoja Ahror bu yerda khonaqoh – so’fiylar yotoqkhonasi qurgan paytdan boshlangan boy tarikhga ega. 1489-yilda vafotidan keyin qabri sajda qilish va hurmat qilish obektiga aylandi. 17-asrda Bukhoro khoni qoshidagi oliy mansabdor Nodir devon begi buyrug’i bilan ansambl qayta tiklandi va kengaytirildi. Nafis bezakli, mahobatli portali bilan hashamatli madrasa qurdirdi. Madrasa Khoja Akhror masjidi bilan bog’langan bo’lib, u dastlabki khonaqoning bir qismi bo’lgan bo’lishi mumkin. 19—20-asrlarda ansambl yangi binolar bilan to’ldirilib, qayta tiklandi.

“Kho’ja-Ahror Vali” ansambli o’zining memorchiligi bilan ajralib turadi, unda temuriylar, shayboniylar va astrakhonlik uslublari elementlari mujassamlashgan. Nodira devon-begi madrasasi to’rt qavatli, ikki qanotli o’quv khonalaridan iborat bo’lib, ustunli katta hovlini o’rab olgan. Madrasaning jabhasi geometrik va gulli naqshli ko’k, oq va sariq rangli sopol koshinlar mozaikasi bilan bezatilgan. Madrasa darvozasining balandligi 22 metr, eni 18 metr. U Khoja Ahrorga bag’ishlangan arabcha yozuvli yarim doira shaklida toj bilan bezatilgan.

[kaption id=”attachment_580702″ align=”alignkenter” width=”618″] Kartina Khodja Akhor vali[/kaption]

Khoja Ahror masjidi to’rt fasadli gumbazli binoga ega bo’lib, ularning har biri o’z portaliga ega. Masjid ichkarisida marmar minorali asosiy namozkhona joylashgan. Khoja Akhror qabri ansamblning janubiy qismida joylashgan. U yashil parda bilan qoplangan va yog’och panjara bilan o’ralgan. Qabr tepasida chiroyli qo’lyozma bilan yozilgan oq marmar stela joylashgan.

“Kho’ja-Ahror vali” ansambli nafaqat tarikh va madaniyat yodgorligi, balki tirik manaviyat va marifat markazidir. Bu erda diniy marosimlar, Quron va tasavvufni o’rganish bo’yicha darslar, ilmiy-madaniy tadbirlar davom etmoqda. Khoja-Ahror Valiy ansambli Samarqand va butun Markaziy Osiyodagi eng muhim va noyob tuzilmalardan biri bo’lib qolmoqda.